Поранешни британски командоси дадоа докази за програмата Панорама на Би-Би-Си за воените злосторства наводно извршени од нивните колеги за време на мисиите во Ирак (2003-2011) и Авганистан (2001-2021). Тие рекоа дека со свои очи биле сведоци како колегите пукале во мртви затвореници со лисици на рацете и невооружени цивили во сон. Не биле поштедени ниту децата, велат тие.
Би-Би-Си разговараше со повеќе од триесет сведоци кои служеа или беа стационирани во САС (армијата) или СБС (морнарицата). Бидејќи се обврзани со должност за доверливост, тие анонимно зборуваа за она што велат дека го виделе.
Рутински
„Ги видов најтивките момци како се превртуваат, развиваат психопатски тенденции. Беа надвор од контрола, се чувствуваа недопирливи“, вели ветеран на САС кој служел во Авганистан.
Убиството на затвореници стана рутина, рече тој. „Ги избркаа, им ставија лисици и пукаа. Лисиците потоа беа отстранети и пиштол беше ставен до жртвата, со што изгледаше како да е вооружен.
Друг колега изјави дека осомничените кои веќе еднаш биле ослободени немале шанса да бидат уапсени повторно. „Потоа отидовме таму со намера да ги убиеме“.
Ветеран на СБС рече дека сите во контролираната област биле застрелани. Во една од мисиите, лекар посетувал лице кое сè уште дише. „Еден од нашите момци отиде таму. Се слушна тресок. Тој го застрела во главата без размислување. Сосема непотребно. Ова беше убиство“.
Сите го знаеја
Ветеран на САС во Ирак бил сведок на егзекуција на невооружено лице кое не претставувало никаква закана. Тој инцидент никогаш не бил истражен. Според него, за тоа знаеле сите команданти од повисок ранг. Ова го потврдува и друг сведок. „Без тоа да се зборува, имаше согласност за она што се случи“.
При изготвувањето извештаи, правните советници и службеници даваа совети како да се избегне предизвикување сомнеж кај воената полиција. На пример, тие прашаа дали командосите можат да се сетат дека некој направил сомнителен потег. „О, да, се сеќавам на тоа“, рекоа тие.
Камерон
Авганистанските војници и политичари станаа сомнителни. Тогашниот претседател Карзаи доби поплаки за постапките на британските командоси. Тој постојано му ја изразуваше својата загриженост на тогашниот британски премиер Дејвид Камерон (2010-2016).
Портпаролот на Камерон изјави за Би-Би-Си дека прашањата на Карзаи „колку што се сеќава“ се однесуваат на силите на НАТО генерално и дека Карзаи конкретно не прашал за инцидентите во кои учествувале британски командоси.
ОК има тековна истрага за однесувањето на САС во Авганистан помеѓу 2010 и 2013 година од 2022 година. Портпаролот на Камерон рече дека ќе го чека исходот од таа истрага, но дека секоја сугестија Камерон ги прикрива наводите е „тотална глупост“.
Министерството за одбрана на Обединетото Кралство изјави за Би-Би-Си дека „не е соодветно“ да се коментираат наводите што може да се појават во тековната истрага.
Дописникот Арјен ван дер Хорст
„Овој документарец покренува многу прашања и прашањето дали истрагата што е во тек е доволна. Таа истрага е резултат на претходниот документарен филм „Панорама“ за смртта на 54 цивили во Авганистан, кои наводно биле убиени од британските специјални сили.
Овој нов документарец не е само за смртните случаи на цивили во Авганистан, туку и во Ирак. И тоа се однесува на многу поголем број на смртни случаи од тековната истрага. Така, ова може да доведе до проширување или дури и сосема нова истрага“.
Впечатливо е што британските специјални сили ги спречија авганистанските колеги да дојдат во ОК, со кои претходно рамо до рамо се бореа против талибанците. Кога Британците го напуштија Авганистан во 2021 година, десетици од овие Авганистанци беа малтретирани, мачени или убиени од талибанците.
Би-Би-Си минатата година објави дека барањата за влез од авганистанските колеги биле одбиени затоа што, откако во ОК, тие би можеле да бидат испрашани и потенцијално да обезбедат докази во истрагата за воени злосторства.
извор: НОС Холандија
