Бизнис моделот на кинеските платформи за е-трговија „Тему“ и „Шејн“ е разбиен, а протокот на нивната евтина стока во САД е стеснет, откако американскиот претседател Доналд Трамп ги затвори дупките во законот за бесцаринско тргување.
Во 2024 година, 1,36 милијарди пратки влегле во САД според таканареченото правило de minimis, кое ги ослободува стоките во вредност помала од 800 долари (704 евра) од увозни давачки. Тоа е девет пати повеќе отколку во 2015 година, кога имаше 153 милиони вакви пратки.
Стоката купена од Тему и Шејн, која секојдневно сочинуваше 30 проценти од американските пакети со ниска вредност минатата година, сега ќе биде предмет на царина од 30 проценти или фиксни такси до 50 долари, покрај царината од 145 проценти за увоз од Кина што Трамп ја воведе минатиот месец.
Со вакви цени за американските потрошувачи, кои се зголемија повеќе од двојно, маржите на профит на тие трговци на мало се уриваат. Ова исто така значи дека Тему и Шејн веројатно двојно ќе го зголемат притисокот врз Европа да го одржи својот бизнис модел со ниски трошоци, искористувајќи ја дупката во законот на Европската Унија за минимална вредност на испораката.
И ЕУ планира да ја затвори дупката во законот
Иако е пониско од она што е во сила во САД, ослободувањето од ЕУ од 150 евра (170 американски долари) не го забави експлозивниот раст на Тему и Шејн. Во 2024 година, 4,6 милијарди пакети со ниска вредност го преплавија пазарот на ЕУ – двојно повеќе отколку во 2023 година и трипати повеќе во 2022 година. Притоа 91 процент од овие пратки доаѓаат од Кина.
Секој ден, 12,6 милиони пакети се доставуваат без царинско одобрение, што е закана за трговците на мало во ЕУ оптоварени со повисоки трошоци за работна сила, синџир на снабдување и усогласеност. За разлика од нивните кинески конкуренти, компаниите од ЕУ немаат корист ниту од поволните меѓународни поштенски цени.
Иако Европската комисија пред две години предложи укинување на правилото „de minimus“ , тој план сè уште чека одобрување од 27 земји-членки на ЕУ и Европскиот парламент. Според новинската агенција Блумберг, се очекува да биде укинат најрано во 2027 година.
Одложувањето им се заканува на компаниите од ЕУ кои веќе се соочуваат со жестока кинеска конкуренција – од е-трговија до соларни панели до електрични возила – стоки кои сега сè повеќе се пренасочуваат кон Европа поради царините на Трамп.
Многу трговци од ЕУ стравуваат дека Тему и Шејн сега ќе пласираат уште повеќе евтини производи на европските пазари, што би ги довело до банкрот.
Кинеските производи често не поминуваат на безбедносните тестови
Покрај заканата од намалена профитабилност и зголемени отпуштања во компаниите од ЕУ, приливот на евтини кинески стоки предизвикува уште поголема загриженост за безбедноста на производите.
Агустин Рејна, генерален директор на BEUC, лоби група за европските организации на потрошувачи во Брисел, вели дека организации како неговата собрале „обемни докази“ дека кинеските производи – од токсична шминка и облека до неисправни играчки и апарати – не ги исполнуваат безбедносните стандарди на Европската Унија.
„Ни требаат дополнителни алатки за справување со приливот на небезбедни производи што влегуваат во Европа преку мали пакети, кои често се купуваат на платформи како Тему“, изјави Рејна за ДВ. „Потрошувачите несвесно го ставаат во опасност своето здравје и безбедност“.
Во јануари, Европската комисија вети нови, построги контроли врз кинеските малопродажни платформи за да се спречи влегувањето на „небезбедни, фалсификувани или дури и опасни“ производи во ЕУ. Комесарот за трговија, Марош Шефчовиќ, ги повика пратениците на Европската Унија да воведат такса за ракување со кинески пратки за да се покријат зголемените трошоци.
Многу креатори на политики би сакале да ги сметаат онлајн платформите директно одговорни за продажбата на опасни и фалсификувани производи. Во моментов, платформите како Тему се само посредници, а не продавачи, и на тој начин избегнуваат директна одговорност. Ова создава огромни проблеми за царинските власти и регулаторите.
„Со над 12 милиони пакети што влегуваат на единствениот пазар [на ЕУ] секој ден, едноставно е нереално да се очекува царината да дејствува како последна линија на одбрана“, нагласува Рејна. „Затоа е потребно онлајн трговците на мало да бидат одговорни за безбедноста и усогласеноста на производите што им ги продаваат на европските потрошувачи.“
Проблем со измами со ДДВ
Исто така, постојат сè повеќе докази за други нелегални практики од страна на кинеските продавачи – на пример, наведување на пониска вредност на стоките за да се избегне данок на промет или данок на додадена вредност (ДДВ), кој, во зависност од земјата-членка на ЕУ, се движи од 20 до 27 проценти.
„Има многу случаи каде што увозниците погрешно ја пријавуваат вредноста на своите пратки за да ги намалат под прагот и да ги избегнат царинските формалности. Ова е измама“, изјави за ДВ Момчил Антов, бугарски економист и царински експерт на Економската академија „Д.А. Ценов“.
Минатиот месец, Канцеларијата за борба против измами на ЕУ (OLAF) и полските власти открија софистицирана шема за измама со ДДВ за кинески стоки увезени во ЕУ. За да избегнат даноци и царински давачки, измамниците тврделе дека стоката е наменета за други земји од ЕУ, но всушност таа главно останала во Полска.
Во друг пример, кинеските извозници го користат белгискиот аеродром Лиеж за да избегнат даноци од 303 милиони евра од 2023 година, користејќи сложен систем во кој се вклучени приватни царински агенции и фиктивни компании во други земји од ЕУ.
Иако планот на Европската комисија за укинување на ослободувањето за пратки до 150 евра останува блокиран, некои земји од ЕУ го прифатија предлогот на Шефчовиќ. Француската влада минатата недела објави дека ќе ги засили инспекциите на стоки со ниска вредност што влегуваат во земјата.
Безбедноста на производите, стандардите за етикетирање и еколошките стандарди ќе бидат контролирани, а Париз ќе наплаќа фиксна „такса за управување“ за секоја пратка.
Во секој случај, креаторите на политиките во Европската Унија ќе треба да се справат со измамите и да обезбедат усогласеност, но во исто време да промовираат фер конкуренција, без да го ограничат пристапот на потрошувачите до производи по поволни цени од кинеските трговци.
DW
