Националниот ден на Ароманија (влашки: Dzua Natsionalã a Armãnjilor) е национален ден на Ароманците, етничка група на Балканот расфрлана низ Албанија, Бугарија, Грција, Северна Македонија, Романија и Србија. Најмногу го слават Ароманците од различни земји во кои се родени, а исто така и од ароманската дијаспора, но многу Ароманци од Грција не го почитуваат.
Како што објавиле ароманските здруженија и организации во 1991 година, неговиот ден на набљудување е 23 мај, бидејќи тоа бил денот кога било објавено дека Султанот на Отоманската империја Абдул Хамид II го признал ула милетот („влашкиот милет“) за Ароманците еден ден претходно на 22 мај 1905 година. Овој ден за објавување на неговото признавање можеби е избран затоа што се совпаднал со денот на годишнината од тогашната романска декларација за независност. Создавањето на Ула милет било постигнато со помош на Романија и надворешни сили, особено Австро-Унгарија и Германската империја, и им дала право на Ароманците да имаат свои цркви и да имаат поголема автономија над образованието.Поради важноста на самото признание, празникот понекогаш наместо тоа се слави на 22 мај.
На националниот ден на Ароманија во 2002 година, романскиот државен секретар Дору Василе Јонеску преку изјава на Универзитетот во Букурешт објавил дека Романија повторно ќе почне да ги поддржува ароманските заедници во Албанија, Бугарија и Македонија. Оваа порака била прочитана од романскиот премиер Адријан Настасе. Меѓутоа, на прашањето зошто во пораката не се опфатени и Ароманците од Грција, Јонеску не одговорил. Се претпоставува дека ова ја претставува желбата на романските власти да не се мешаат повторно во таканареченото ароманско прашање, кое предизвикала непријателска борба за влијание врз Ароманците од страна на Романија и Грција помеѓу крајот на 19-ти и почетокот од 20 век.
Според историчарот Никола Минов, признавањето на улах милет бил дипломатски пораз за Грција, поради што прогрчките Ароманци одбивале да го прослават денот кој симболизира пораз на нивната перцепирана „татковина“. Друга причина веројатно била фактот дека милетот на Улах бил основан од турски османлиски султан, поради што неговиот збор не бил широко прифатен или почитуван поради лошите односи меѓу Грција и Турција.
Понатаму, во Романија, Денот на балканската романизација (романски: Ziua Românității Balcanice) е востановен во 2021 година како празник во земјата што се слави секој 10 мај.Овој ден исто така е наменет да биде празник за Ароманците, но и за Меглено-Романците и Истро-Романците, иако во перспектива овие три народи се романски подгрупи кои живеат јужно од Дунав. Во Денот на балканската романизација, се слави и формирањето на ула милет, но во овој случај, датумот на празникот се заснова на стариот стил,бидејќи Романија го усвоила Грегоријанскиот календар само во 1919 година.Подоцна во истата година, било предложено и националниот ден на Ароманија да биде одобрен како романски празник кој се слави секој 23 мај. Сепак, Парламентот на Романија го отфрлил ова.
wikipedia.org
