Фиторе Сула, Косовка по потекло од градот Гњилане, која живее во Приштина, ги претвора лејките во светилки за употреба во домовите, хотелите или рестораните.
Сула, кој по професија е дизајнер на ентериер, вели дека дизајнот не е само визуелната страна на нештата, туку, многу подлабоко од тоа, тој е приказна, настан и истакнува дека преку предметите дизајнирани за одреден амбиент, се создава нешто ново што ќе живее на тоа место.
Леjкатa, едногодишо растеније од семејството тикви со плод во форма на круша, во Косово е позната како производ кој во тешките периоди во минатото служел како сад со кој се миеле луѓето.
Нејзината уметничка работа со лејките започнал како концепт развиен пред две години и веднаш бил проследен со првите тестови на идејата.
„Идејата е дека отсекогаш сум ималa желба или сон што сакав да го остварам, е да ја користам нашата култура во предметите со кои работам, затоа што мислам дека e посебнa. Затоа си дадов себеси задача да ја воведам во мојата област“, вели таа за Анадолу.
Косовската уметница и дизајнерка која пред некое време ја имала првата изложба со лејки претворени во електрични светилки во едно кафуле во Приштина, рече дека граѓаните ја поздравиле нејзината идеја.
„Лејката беше украс кој отсекогаш се наоѓал во нашата куќа. На моите родители отсекогаш им се допаѓаше, го спомнуваа и раскажуваа, а исто така и кај баба ми и целото семејство. Таа е нешто што верувам дека повеќето албански семејства сè уште го имаат во своите домови и виси во нивните одаи. И идејата ми дојде автоматски. Си реков дека зад ова има приказна што ги поврзува сите Албанци, односно таа е нешто што сите го знаат и знаат за што се користи и си реков зошто да не ја вратиме во модерниот живот“, нагласи таа.
Сула вели дека е време во кое треба што повеќе да се негува албанската култура преку уметност, дизајн и нови идеи.
„Се користеше за бањање и нормално потсетува и на тешки моменти, но, како и да е, кога ќе ја вратите со нешто друго, верувам дека на луѓето повеќе ќе им се допадне и ќе зборуваат за таа или како се користело во минатото“, истакна Сула.
Таа вели дека сиот успех да работи со лејки го постигнала благодарение на помошта на нејзиниот татко, кој во селото Бресалц во Гњилане, каде што беше тимот на Анадолу, создал овоштарник од околу еден хектар и со текот на годините обработувал разни плодови, но веќе две години речиси целата нива е посеана со лејки.
Сула вели дека веднаш по отворањето на нејзината изложба и запознавањето на луѓето со нејзината работа, имало побарања за нејзините производи.
„Досега успеав да создадам секакви осветлување со лејки, како висечки (главни) светилки, потоа подни светилки, столни ламби, ѕидни ламби. Односно, има секакви светилки кои се користат дома, но можат да се користат и во хотели, разни кафулиња или каде било“, нагласи таа.
Дизајнерката и уметницата Сула вели дека на лејките им е потребен процес од околу една година за да се засадат, растат и сушат додека не дојде времето кога ќе можат да се претворат во светилки.
За процесот на берба, сечење лејки и нивно боење, ѝ помагаат членовите на семејството и пријателите.
