Во средината на мај 1872 година, Османлиската држава се обврзала да ја изгради линијата Софија-Ќустендил-Скопје.
„Железничката линија Софија-Ќустендил-Скопје е елемент на бугарската надворешна политика и елемент на македонското прашање. Овој ред е постар од третото издание на бугарската државност. Од 1910 година нашиот воз чека на граница“.
Вака за БГНЕС изјави историчарот доц.д-р Ангел Јонев, кој со години ја следи темата.
Според него, откако Македонија стана независна земја, има само ветување, објави nova.bg.
Премиерите на Бугарија и на РСМ Галаб Донев и Димитар Ковачевски во саботата го означија почетокот на изградбата на источниот дел на железничкиот Коридор 8, делница Куманово-Белјаковце-Крива Паланка.
Според зборовите на бугарскиот вршител на должноста премиер, насоката Софија-Скопје-Тирана-Дурус треба да се дефинира како дел од европскиот коридор „Западен Балкан“.
Во 2022 година се навршуваат 150 години од изградбата на железничката пруга Софија-Ќустендил-Скопје.
Во средината на мај 1872 година, Отоманската држава се обврза да ја изгради оваа рута, а во следните неколку години најпрво беше извршена работа. Како и во последователната руско-турска војна, настаните беа прекинати. Со возобновувањето на бугарската државност, извршени се одредени градежни активности, но линијата е недовршена.
Со возобновувањето на бугарската државност започнува сагата за самата Бугарија во однос на реализацијата на трасата до Скопје, потсетува историчарот доц.Јонев.
Според него, од 1880 година со првите чекори на младата држава, потоа во 90-тите години на 19 век и првата деценија на 20 век, Бугарија се обидува да го реализира тоа. Прво, во 1893 година успешно стигна до Перник, 1897 година до Радомир и 1909-1910 година до Ќустендил и Гуешево. Од 1910 година нашиот воз чека на граница.
Во исто време, дипломатијата се обиде да ја убеди Отоманската империја да го продолжи делот од Гешево до Куманово, за кое време резултатот беше само неколку договори и ништо што можеше да се реализира на терен како градежна делница.
Освен Отоманската империја која е противник, противници се и нашите западни соседи Србија и Грција, а од големите сили особено се спротивставува Австро-Унгарија. Реализацијата на врската со Скопје сите ја гледаат како неуспех на нивната политика и успех на Бугарија!
Кога Југославија, со својата великосрпска политика, е цврсто позиционирана на запад, не дозволува никаков разговор за изградба на железничка линија или за врска помеѓу Гуешево и Куманово. Апсолутно ништо не се прави, рече историчарот.
„Така, по 1941 година, кога Бугарија по вторпат влезе во Вардарска Македонија и нешто повеќе од три години се обидуваше да го стигне она што не го постигна во претходните децении, имено – веќе на почетокот на мај 1941 година, владата донесе декрет за изградба на пругата од Гуешево до Куманово.По 40-тина дена почнува вистинската градба од Куманово до Кратово, ова е првата делница. Следната – 1942 година, на 9 февруари започна изградбата на преостанатиот дел – од Кратово до Гуешево, а можеме да кажеме дека имаме јубилеј. Имаме 150 години од Отоманската империја и 80 години од изградбата на делницата од Кратово преку Крива Паланка до Ѓуешево“, објасни Ангел Јонев.
Почеток на изградбата на железницата. Линијата воспоставена во 1941 година заврши во 1944 година со обновување на територијалниот статус кво. Бугарија соодветно ја запира изградбата на делницата, бидејќи обемот е многу сериозен – околу 54 тунели, над 30 се пробиени, тунелот за сливот.
Од 9 септември 1944 година, имаше уште еден обид да се заврши оваа кратка железничка линија. Бугарија и Југославија тогаш прогласија пријателство и сепак продолжија со некои градежни активности, особено на сливниот тунел од бугарската страна.
Во 1948 година, беа прекинати обидите за диверзификација на инфраструктурното поврзување меѓу соседните земји. Изградена е само делницата од Куманово до Бељаковце – делница од 34 километри на територијата на тогашната НР Македонија во средината на 90-тите години на 20 век. Ништо друго значајно не се случило до 1990 година, детално објасни историчарот.
„Овој ред е постар од третото издание на бугарската државност. Тоа е елемент на бугарската надворешна политика и елемент на македонското прашање“, рече историчарот.
По 1990 година, можноста за извинување станува сè потесна, категоричен е историчарот.
Тој потсети дека првиот бусен од периодот на соседна независна Македонија бил од октомври 1994 година. Тогашната влада на Бранко Црвенковски изјави дека пругата ќе биде изградена за една година. Една деценија се работеше на делницата од Бељаковце до Крива Паланка. Во средината на првата деценија на 21 век, овие активности престанаа и локалитетот беше замрзнат.
Всушност, од Бељаковце до Крива Паланка сè уште може да се видат мостови, знаци и маршрути – започнати и изградени до одреден степен.
Веќе во 90-тите беше потпишан билатерален договор од владата на Иван Костов со Љубчо Георгиевски за таканаречениот Коридор број 8. Македонија тогаш се обврза да го изгради својот дел што недостасува. Над 30 години од постоењето на независна Македонија, зборовите и меморандумите се повеќе од дела. Најновиот објавен датум за лансирање е 2030 година.
фото: nova.bg