Беше топол летен ден, иако календарското лето сè уште не беше пристигнато. Четврток, 5 јуни 1941 година, во Смедерево бил пазарен ден, па населението од околните села побрза да продава што може во градот.
Учебната година заврши, но наместо на Видовдан на 28 јуни, одлучено е, поради воената состојба во земјава, учениците од Смедерево и околните села да дојдат да си ја подигнат евиденцијата.
Она што е важно е дека на 5 јуни 1941 година, германската окупација не се почувствува особено во Смедерево, град на 45 километри од Белград.
Се разбира, имаше германски војници, но луѓето се движеа слободно, тргуваа и работеа, па животот некако продолжи. Само еден ден претходно во градот гостуваше театарска трупа од Нови Сад.
Потоа во 14:14 ч. слушнала страшна експлозија од правец на тврдината, еден од симболите на Смедерево, сместена во центарот на градот. За само неколку моменти Смедерево беше целосно уништено.
Експлозијата била со големина на атомска бомба, а потоа прашина и чад го покриле небото и ништо не се гледало.
Повеќе од 2.000 луѓе загинаа, но точниот број никогаш не е утврден. Целиот град беше целосно уништен.
Потресите од експлозијата се почувствувале дури до Белград, Вршац и Пожаревац, а печурката од пламен на небото, велат луѓето, се гледала и до Рашка, 250 километри додека лета врана. Експертите велат дека старата Тврдина спречила поголема трагедија да се случи и дел од Белград да биде срамнет со земја.
По капитулацијата на Југославија, Германците го одредиле Смедерево како место каде што ќе се складира целата заробена опрема, оружје, муниција и бензин.
Приказната за Смедеревската трагедија ни ја раскажа писателот Влада Арсиќ, чиј роман „14:14“ е заснован на приказната за најголемата српска трагедија во Втората светска војна, за која 90% од луѓето не знаат, ниту ја знаат. во учебниците по историја.
– Не е претерување да се каже дека експлозијата имаше сила на помала атомска бомба. Дека земјотресот е почувствуван во Вршац, Белград, Пожаревац, а Смедерево е срамнето со земја.
– По поразот на кралската војска на Југославија, Германците го складираа целото заробено оружје во областа на оваа тврдина. Десетици вагони оружје, гранати, барут, дизел, керозин, муниција.
– Сето ова требаше да се пренесе во Германија, каде што ќе се изврши калибрација, а тоа оружје, верувам, на крајот ќе заврши на Источниот фронт.
– Меѓутоа, на 5 јуни во 14 часот и 14 минути се случи експлозија која буквално го срамни со земја Смедерево. Она што е интересно е дека причината за несреќата никогаш не е со сигурност утврдена, бројот на жртвите се намалува од деценија во деценија, а овој настан е изоставен од учебниците по историја – вели Арсиќ.
telegraf.rs