Багери возат напред-назад низ празно парче земја на работ на индустрискиот парк во градот Маниса. Тие ја собираат и поместуваат земјата каде што контурите на патот полека стануваат видливи. Сè уште нема Кинези, но штом ќе се изгради инфраструктурата, тоа брзо ќе се промени.
Маниса е индустриски град во близина на Измир, и идеално место за кинеската компанија BYD да изгради гигантска фабрика за електрични автомобили. Оттаму е еден час возење до пристаништата на Егејското Море, што ѝ дава на фабриката непречена врска со Европа. Тоа е причината поради која меѓународните компании со години се етаблираат во индустрискиот погон во Маниса.
„За два или три месеци ги очекуваме првите работници од Кина“, вели градоначалникот Ферди Зејрек. „На крајот, околу пет илјади Кинези ќе дојдат да работат овде. Од неговата канцеларија во градското собрание, на 13-ти кат, тој гледа над градот. Со гордост покажува кон индустрискиот кварт што се гледа оддалеку. „Ние сме исклучително возбудени. Тоа е важен проект за Маниса. Ваквата голема инвестиција е многу добредојдена и исто така многу потребна. Ќе отвори многу работни места за нашите луѓе.
Порта за Европа
Минатото лето, кинеската BYD потпиша договор со турската влада во вредност од 1 милијарда долари. Резултатот беше фабрика на турска територија, со амбиција првите електрични автомобили да излезат од производствената линија на крајот на следната година.
Не беше прецизирано за кој пазар ќе бидат овие автомобили. Но, се претпоставува дека кинеската компанија главно ќе се фокусира на европскиот пазар, смета и градоначалникот. „Турција е порта кон Европа“, рече Зејрек. „И Маниса е логичен избор во однос на локацијата и поврзаноста. Тоа е несомнено причината зошто BYD доаѓа овде“.
Со лоцирање во Турција, кинеската компанија може да ги избегне увозните царини наметнати од Европската унија. Овие увозни царини беа зголемени минатиот месец и се наменети за заштита на европската индустрија за електрични автомобили. Сега кога автомобилите ќе се произведуваат во Турција, важат различни правила за увоз. Турција и Европската унија имаат меѓусебни царински договори, што значи дека увозниците не мора да плаќаат давачки.
Подарок од небото
За Турција мега инвестицијата е подарок од небото. Турската економија со години е во тешка состојба. Странските инвестиции можат да помогнат да се извлече економијата од застојот. Но, економската и политичката нестабилност предизвикана од политиката на претседателот Ердоган ги натера инвеститорите да не сакаат да инвестираат пари во Турција. Во последниве години, многу странски компании ја напуштија Турција, обично поради недостаток на доверба во пазарот.
Со оваа голема кинеска инвестиција Турција дише со олеснување. Кинеската фабрика ќе создаде повеќе вработувања во Маниса, а исто така ќе донесе експертиза и знаење во земјата. А Турција има повеќе да добие, вели политичкиот аналитичар Беркај Мандирачи од Меѓународната кризна група. „Луѓето повеќе не сакаат да се фокусираат само на западниот пазар, туку повеќе се обложуваат на повеќе коњи.
Турција исто така сака да стане членка на партнерството БРИКС. Мандирачи: „Во него има политичка порака, со тоа што Турција му вели на Западот: „Ако вие не ги искористите можностите, другите ќе ги искористат“.
Кампови за Кинези
Во Маниса веста не помина никого. Во соседството до ливадата каде што треба да биде сместена кинеската фабрика, луѓето главно се позитивни. „Велат дека е добро за иднината“, рече еден млад човек кој води месарница. „Многу момци овде се невработени. Се надевам дека ќе создадат многу работни места за локалното население.
Има и критики. Фабриката ќе биде лоцирана на земјоделско земјиште, а земјоделците веќе се откупени. Сопственикот на локалната чајџилница мисли дека тоа е лош план: „Зошто овде? Тоа е едно од најплодните места во областа“.
Според градоначалникот, ветувањето за работни места надополнува се. Тој смета на илјадници работни места за Турците, не само во самата фабрика. Фабриката ќе создава и вработувања и активност околу неа. Кинезите ќе се населат во Маниса. Општината е веќе зафатена со подготовките.
„Откривме дека Кинезите сакаат кампување во природа, па сакаме да поставиме кампови овде во планините. Сакаме да создадеме кинеска улица со кинески ресторани“, вели Зејрек. „Кинезите мора да се чувствуваат добредојдени овде“
Дописничката на Кина, Лаура ван Меген
„Кина ја гледа Турција како стратешки партнер, и економски и идеолошки. На задоволство на Кина, Турција сега сака да се приклучи на БРИКС и Шангајската организација за соработка предводена од Кина.
Предвидената економска соработка оди подалеку од само изградба на електрични автомобили во Маниса. Минатата недела двете земји потпишаа договор за ископување критични минерали во Турција. Во мај тие веќе потпишаа за поголема соработка во енергетскиот сектор, главно нуклеарната енергија.
Сепак, не е сè непречено. Трговијата меѓу двете земји е сè само не балансирана. Кина извезува стоки во Турција во вредност од речиси 50 милијарди долари, но увезува турски производи во вредност од само околу 3 милијарди долари. Турција исто така чувствува како кинеските компании имаат нефер конкурентна позиција на турскиот пазар со силна државна поддршка. Затоа Анкара летово воведе царини за увоз на електрични автомобили, што не помина добро во Пекинг“.
извор: НОС Холандија
Митра Назар – дописник Турција